Historia

RYS HISTORYCZNY

 Od r. 1743 istniała tu parafia greckokatolicka. W połowie w. XIX posiadała filię w Stabrowie. Po kasacie unii w r. 1875 została zniesiona, a na jej miejsce utworzono parafię prawosławną, która funkcjonowała do I wojny światowej. Katolicy obrządku łacińskiego należeli wówczas do parafii grabowieckiej i sitanieckiej i dubskiej.

Parafia rzymskokatolicka w Horyszowie Polskim została erygowana, 6 II 1919 r., przez bpa lubelskiego Mariana Fulmana. Powstała z podziału parafii Grabowiec, Dub i Sitaniec. W ciągu krótkiego swojego istnienia uległa znacznemu zmniejszeniu: po II wojnie światowej do nowych parafii odłączono szereg miejscowości: cześć Rozdołów i Stanisławki do Łazisk, część Jarosławca (w r. 1950) do parafii św. Krzyża w Zamościu, Ministrówka do Miączyna, Cześniki wieś i kol., Bożydar, Jarosławiec Górny, Karp do Cześnik, Czołki, Kornelówka i część Sitna do parafii Czołki, Jarosławiec i cześć Stabrowa do parafii w Jarosławcu. Parafia została włączona pierwotnie do dekanatu hrubieszowskiego, następnie zamojskiego (od r. 1923), od r. 1978 zamojskiego nowomiejskiego, następnie krasnobrodzkiego, a od r. 1995 do dekanatu sitanieckiego.

W latach sześćdziesiątych XX w. budowa budynków gospodarczych, w latach siedemdziesiątych nowej plebanii. Pierwotnie uposażenie parafii stanowiło 3,36 ha ziemi ornej i 0,56 ha ogrodu. W r. 2000 odzyskano 5,41 ha ziemi ornej. Ciężkim okresem w dziejach parafii była II wojna światowa. Dnia 19 V 1942 r. żandarmeria niemiecka zamordowała 17 mieszkańców Horyszowa Polskiego, 5 osób z Janówki i 9 z Kornelówki. W grudniu 1943 r. wysiedlono Horyszów Polski, Wólkę Horyszów Polski. Sitno wieś i kol. Pierwszy kościół, unicki, z w. XVIII, był budowlą drewnianą. Kolejny, również drewniany, został wybudowany w r. 1856 z fundacji ordynacji zamojskiej. W r. 1875 zamieniono go na cerkiew prawosławną. Spłonął w r. 1918. Nowy, drewniany, jeszcze nie wykończony, sprzedano, w r. 1920, do Krynic (dekanat Tomaszów).

Obecnie istniejący, pw. Podwyższenia Krzyża Św., z lat: 1901-1903, wybudowany przez rząd carski jako cerkiew prawosławna. Po I wojnie światowej został przekazany katolikom (30 VIII 1919 r. był poświęcony przez ks, Jana Kosiora). Kościół został zdewastowany w czasie II wojny światowej (1943-1944 był w nim magazyn zbożowy). Remontowany w latach: 1945-1950, 1996-2000. Polichromia została wykonana w r. 1972 przez Mariana Peckę, kolejna w roku 1984 Kościół murowany, orientowany, neoromański, z elementami stylu bizantyjskiego, jednonawowy, trójdzielny. Na frontonie trójkondygnacyjna wieża, z kruchtą w przyziemiu, po lewej stronie kruchty wejście na chór, po prawej składzik. Nawa główna prostokątna, o drewnianym, otynkowanym sklepieniu kolebkowym, węższe prezbiterium, zamknięte półkoliście, o sklepieniu kolebkowym murowanym, po obu stronach zakrystie. Posadzka w całym kościele z terakoty. Nad nawą główną dach dwuspadowy, nad prezbiterium i zakrystiami wielospadowy, kryty miedzianą blachą. Wewnątrz 3 drewniane ołtarze: główny: wyk. przez Franciszka Stanucha w latach 1950-1952, z rzeźbami: św. Jana Kantego, św. Jacka, św. Stanisława bm, św. Wojciecha, nad tabernakulum, w centralnym miejscu krucyfiks, na zasłonie obrazy: Najświętszego Serca Pana Jezusa i Wniebowzięcia NMP (mal. Ł. Bałzukiewicz); boczne: prawy (r. 1949) z płaskorzeźbą św. Stanisława Kostki (wyk. F. Stanuch), w szczycie medalion z niezidentyfikowanym świętym, lewy (r. 1948) z płaskorzeźbą św. Franciszka z Asyżu i obrazem MB Częstochowskiej z r. 1996 (mal. A. Oberda), w szczycie medalion z płaskorzeźbą św. Cecylii, po bokach mniejsze rzeźby świętych: Tekli i niezidentyfikowanej. Ambona, chrzcielnica, konfesjonał oraz stacje Drogi Krzyżowej wykonane przez F. Stanucha, współczesne ołtarzom. W nawie stoją ławki z drzewa jesionowego. Na chórze muzycznym są 15-głosowe organy wykonane przez firmę Biernackiego w r, 1953. Obok kościoła murowana dzwonnica, z r. 1970, wg planów archidiec. Gogojewicza, w niej dwa dzwony wykonane, przez firmę Braci Niestaj z Rudy Śląskiej, w r. 1958, poświęcone przez bpa Henryka Strąkowskiego 1 X 1958 r.). Na cmentarzu przykościelnym, ogrodzonym metalową siatką, na podmurówce, po prawej stronie kościoła figura Najświętszej Maryi Panny o Niepokalanym Sercu, wyk. przez firmę Schöfer z Piekar, poświęcona 15 VIII 1954 r. W części południowo – wschodniej grota MB z Lourdes poświęcona w roku 2006.